Badania archeologiczne na Przedzamczu – czerwiec i lipiec 2010 r.

Przedzamcze północne Zamku Malborskiego – obecnie zwane Zamkiem Niskim – funkcjonowało już od II połowy XIII wieku, jako zaplecze gospodarcze dla prowadzonych ówcześnie prac inwestycyjnych i dla całego kompleksu zamkowego. Badania wykopaliskowe prowadzone na tym terenie przez dr Marię Dąbrowską (Instytut Archeologii i Etnologii PAN) oraz przez archeologów muzeum, wykazały, że na przedzamczu północnym od samego początku prac budowlanych na Zamku Wysokim i Średnim składowano materiały budowlane. W wykopach odkryto znaczne ilości glin, intencjonalnie zebranego piasku i miał ceglany, niekiedy z całymi cegłami. Magazyny te powstały na tym terenie przed rokiem 1280. Datę tę ustalono na podstawie odkrytej w calcu profilowanej cegły, identycznej z tymi, jakich używano przy budowie kaplicy na Zamku Wysokim. Planowa zabudowa przedzamcza miała miejsce dopiero od pierwszej połowy XIV wieku. Na tym terenie znajdowały się stajnie, warsztaty, browar, mennica, Karwan (magazyn uzbrojenia i wozownia), ludwisarnia, szpital oraz kościół św. Wawrzyńca.

Narożnik budynku odkryty podczas

prac wykopaliskowych w 2008 r.

Badaniami wykopaliskowymi objęto teren pomiędzy tzw. Basztą Prochową a tzw. Basztą Trójścienną. W 2008 roku odsłonięto północno zachodni narożnik budynku. Podczas wcześniejszych badań (1995 rok) został zlokalizowany południowo – zachodni narożnik. Oba rozmieszczone są na tej samej linii, dlatego można założyć że wyznaczają granicę tego samego budynku. Podczas tegorocznych badań, prowadzonych w czerwcu i lipcu przez mgr Ewę Fudzińską (Pracownia Archeologii), przy współpracy Pana Waldemara Jaszczyńskiego (Pracownia Archeologii MZM) i dra Grzegorza Żabińskiego (Kolekcja Militariów MZM) oraz przy udziale studentów archeologii Uniwersytetu Gdańskiego i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu , odsłonięto zewnętrzny mur budynku z jego wewnętrznymi podziałami. 

Uczestnicy badań podczas odsłaniania fragmentu muru

Ściany zewnętrzne całego założenia wzniesione były w konstrukcji arkadowej. Mur posadowiony był na fundamencie składającym się z dwóch warstw kamieni, łączonych zaprawą wapienną. Ponadto między kamieniami w górnej warstwie widoczny był gruz ceglany łączony taką samą zaprawą. Bezpośrednio nad tą warstwą zalegał miał ceglany z dużą ilością całych cegieł i warstwa bruku kamiennego z zachowanym fragmentem rynsztoka. 

Zbliżenie lica fundamentu muru
posadowionego na ławie kamiennej

Wszystko to zostało przecięte wkopem związanym z średniowieczną zabudową murowaną wcześniej omawianego fragmentu narożnika. W jednym z wykopów pod warstwą pierwotnego humusu zaobserwowano występowanie torfu z dużą ilością kości zwierzęcych, w tym z całą czaszką końską, przedmiotami metalowymi, w tym dużą ilości gwoździ i fragmentami ceramiki zarówno pradziejowej, jak i wczesnośredniowiecznej.

Szczególnie istotnym jest fakt, iż wyniki powyższych badań potwierdzają istnienie w tym rejonie zabudowań gospodarczych w lokalizacji zaproponowanej na początku XX w. przez C. Steinbrechta. Niewykluczone, że odkryte fundamenty można łączyć ze znaną z późnośredniowiecznych źródeł pisanych tzw. wielką stodołą (grosse scheune). W najbliższych latach planuje się dalsze badania.

Autorzy tekstu i zdjęć: Ewa Fudzińska, Grzegorz Żabiński